Nieuw onderzoek: timmermansmieren voeren amputaties uit om gewonde nestgenoten te redden

AmsterdamWetenschappers hebben ontdekt dat Florida-snoerhormieren complexe operaties kunnen uitvoeren, zoals het verwijderen van geïnfecteerde ledematen, om andere mieren in hun kolonie te redden. Deze bevinding werd op 2 juli gepubliceerd in het tijdschrift Current Biology. Uit het onderzoek blijkt dat deze mieren wonden kunnen reinigen en geïnfecteerde poten kunnen amputeren.

Belangrijkste bevindingen uit het onderzoek zijn als volgt:

• Timmermansmieren verzorgen wonden of amputeren lichaamsdelen, afhankelijk van het soort verwonding.
• Verwondingen aan het dijbeen leiden altijd tot amputatie.
• Bij verwondingen aan het scheenbeen worden alleen de monddelen gebruikt om te reinigen.
• De overlevingskansen zijn aanzienlijk hoger met tussenkomst.

Erik Frank van de Universiteit van Würzburg stelt dat dit de enige bekende situatie is waarbij een dier regelmatig de ledematen van een ander afhakt. Hoewel sommige mieren, zoals Megaponera analis, chemicaliën gebruiken om wonden te verzorgen, vertrouwen Florida timmermieren uitsluitend op fysieke methoden.

De studie onderzocht twee soorten verwondingen aan de poten van mieren: dijbeen en scheenbeen. Bij verwondingen aan het dijbeen maakten de mieren eerst de wond schoon en vervolgens amputeerden ze de poot. Bij verwondingen aan het scheenbeen maakten ze alleen de wond schoon. Hun acties zijn waarschijnlijk afhankelijk van het infectierisico.

Micro-CT-scans tonen aan dat de dijbeen veel spierweefsel bevat dat helpt bij het transporteren van bloed. Als het dijbeen gewond raakt, kan dit de bloedcirculatie verstoren en het risico op infectie verhogen. Het scheenbeen heeft minder spiermassa en speelt een kleinere rol in de bloedcirculatie, waardoor bacteriën gemakkelijker het lichaam kunnen binnendringen.

Het amputeren van het scheenbeen duurt minstens 40 minuten, wat te lang is om een dodelijke infectie te stoppen. In plaats daarvan maken mieren de wond schoon voor een langere tijd, wat hun overlevingskansen vergroot.

Het behandelen van een dijbeenblessure geeft meestal een overlevingskans van 90-95%. Bij behandelde scheenbeenblessures ligt het overlevingspercentage rond de 75%. Zonder behandeling dalen deze overlevingskansen aanzienlijk—tot minder dan 40% voor dijbeenblessures en slechts 15% voor scheenbeenblessures.

Onderzoek toont aan dat mieren wonden kunnen herkennen en de beste behandeling kiezen. Laurent Keller van de Universiteit van Lausanne zegt dat mieren kunnen vaststellen of een wond geïnfecteerd is en deze op de juiste manier behandelen. Deze zorg lijkt veel op menselijke medische systemen.

Mieren vertonen dit gedrag van nature en hoeven het niet te leren. Hun taken veranderen naarmate ze ouder worden, maar ze weten bij hun geboorte al hoe ze voor hun jongen moeten zorgen.

Wetenschappers doen tests op verschillende Camponotus-mieren om te ontdekken of dit gedrag vaak voorkomt. Ze willen ook meer te weten komen over pijn bij mieren, omdat gewonde mieren vrijwillig toestaan dat andere mieren hun poten langzaam verwijderen. Frank vindt de samenwerking tussen mieren tijdens dit proces verbazingwekkend.

Het onderzoek roept nieuwe vragen op over hoe mieren zich gedragen en omgaan met ziekten. Het toont een hoog niveau van sociale organisatie in dieren. Dit inzicht kan ons helpen meer te begrijpen over mieren en algemene biologische en evolutionaire concepten.