Doorbraak: gemeenschappelijke cellulaire mechanismen in belangrijke vormen van dementie onthuld in UCLA-studie
AmsterdamWetenschappers hebben gemeenschappelijke moleculaire markers gevonden in verschillende vormen van dementie, wat onze kennis van deze ziektes verandert. Deze ontdekking is gedaan door een studie onder leiding van UCLA die meer dan een miljoen cellen onderzocht met behulp van single-cell genoomanalyse om deze markers te identificeren. Het onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Cell, omvat onder andere de ziekte van Alzheimer, frontotemporale dementie en progressieve supranucleaire paralyse.
Belangrijke bevindingen uit deze studie zijn:
- Herkenning van gemeenschappelijke moleculaire markers bij Alzheimer, frontotemporale dementie en progressieve supranucleaire paralyse
- Ontdekking van ziekte-specifieke markers die uniek zijn voor elk type dementie
- In tegenstelling tot eerdere inzichten, was zelfs de primaire visuele cortex aangetast bij alle drie de vormen van dementie
Deze studie ontdekt dat veel celtypen op vergelijkbare manieren veranderen bij verschillende vormen van dementie, terwijl sommige uniek veranderen bij specifieke ziektes. De bevindingen suggereren nieuwe behandelmethoden en benadrukken het belang van het bestuderen van verschillende aandoeningen samen om beter te begrijpen hoe neurodegeneratieve ziektes functioneren. Door verschillende delen van de hersenen te onderzoeken, hebben onderzoekers meer inzicht gekregen in hoe genetische risico's en ziektespecifieke processen zichtbaar worden in hersenweefsel.
Uit een onderzoek blijken bepaalde neuronen kwetsbaarder te zijn voor drie verschillende aandoeningen door vier specifieke genen. Dit suggereert dat er gedeelde paden zijn waarop nieuwe behandelingen zich kunnen richten. Onderzoekers merkten op dat de manieren waarop cellen schade overleven, verschillen per type dementie. Deze bevinding is belangrijk omdat het de mogelijkheid toont om behandelingen te ontwikkelen die deze overlevingsmechanismen van cellen kunnen versterken.
De primaire visuele cortex, eerder gedacht onaangetast door dementie te zijn, vertoont veranderingen in alle drie de vormen van de ziekte. Vooral astrocyten in PSP vertonen unieke veranderingen. Deze bevindingen kunnen verklaren waarom de symptomen en het ziekteverloop zo sterk verschillen tussen de verschillende vormen van dementie.
Uit deze uitgebreide studie blijkt dat veranderingen die verband houden met specifieke ziekten, hoewel minder frequent, meestal erfelijk zijn. Deze bevindingen kunnen verklaren waarom sommige genen mensen vatbaarder maken voor het ene type dementie dan voor het andere. De onderzoeksresultaten bieden de mogelijkheid om te onderzoeken waarom sommige mensen op cellulair niveau veerkrachtiger of kwetsbaarder zijn, wat kan leiden tot meer gepersonaliseerde behandelingen.
Dit onderzoek richt zich niet slechts op één aandoening, maar bekijkt neurodegeneratie in zijn geheel. De grote hoeveelheid gegevens die in dit onderzoek is verzameld, kan de ontwikkeling van nieuwe behandelingen versnellen en hoop bieden voor ziekten waarvoor momenteel weinig behandelopties bestaan. Naarmate onderzoekers deze resultaten evalueren, zal het interessant zijn om te zien hoe deze nieuwe informatie toekomstige behandelplannen voor neurodegeneratieve ziekten zal beïnvloeden.
De studie is hier gepubliceerd:
http://dx.doi.org/10.1016/j.cell.2024.08.019en de officiële citatie - inclusief auteurs en tijdschrift - is
Jessica E. Rexach, Yuyan Cheng, Lawrence Chen, Damon Polioudakis, Li-Chun Lin, Vivianne Mitri, Andrew Elkins, Xia Han, Mai Yamakawa, Anna Yin, Daniela Calini, Riki Kawaguchi, Jing Ou, Jerry Huang, Christopher Williams, John Robinson, Stephanie E. Gaus, Salvatore Spina, Edward B. Lee, Lea T. Grinberg, Harry Vinters, John Q. Trojanowski, William W. Seeley, Dheeraj Malhotra, Daniel H. Geschwind. Cross-disorder and disease-specific pathways in dementia revealed by single-cell genomics. Cell, 2024; DOI: 10.1016/j.cell.2024.08.019Deel dit artikel