De onverwachte invloed van bosbranden op de ozonlaag: een nieuwe bedreiging in zicht

AmsterdamWetenschappers hebben een belangrijke link ontdekt tussen grote natuurbranden en veranderingen in de ozonlaag. Onderzoekers uit China, Duitsland en de VS gebruikten satellietgegevens en modellen om te onderzoeken hoe rook van natuurbranden de atmosfeer beïnvloedt. Ze kwamen erachter dat natuurbranden, met name die van de Australische bosbranden in 2019/20, complexe effecten hebben op de stratosfeer.

Belangrijke bevindingen zijn:

• Bosbranden kunnen rookgevulde wervelwinden (SCVs) veroorzaken die tot 35 kilometer hoog kunnen reiken.
• SCVs verdubbelen de hoeveelheid aerosolen in de midden-stratosfeer van het zuidelijk halfrond.
• Aerosolen van bosbranden zorgen zowel voor ozonafbraak als toename op verschillende hoogtes.

Uit het onderzoek blijkt dat SCV's krachtige, langdurige draaikolken zijn die rook bevatten en maandenlang kunnen blijven bestaan, waardoor deeltjes in de stratosfeer worden getransporteerd. Dit beïnvloedt de ozonlaag op verschillende manieren op verschillende hoogten. In de onderste stratosfeer is er een aanzienlijke afname van ozon, terwijl in de middelste stratosfeer juist een toename van ozon te zien is. Dit komt door chemische reacties die plaatsvinden op het oppervlak van aerosoldeeltjes.

Het Montreal Protocol, dat in 1987 werd aangenomen, is een belangrijke overeenkomst om het gebruik van schadelijke chemicaliën voor de ozonlaag te verminderen. De afgelopen jaren is de ozonlaag aan het herstellen. Nieuw onderzoek toont echter aan dat bosbranden, die door klimaatverandering verergeren, nu nieuwe problemen veroorzaken voor het herstel van de ozonlaag.

Lees ook:

Vandaag · 09:53

Ontcijferde voornaamwoorden: hersenen onthullen rol van geheugen

Rookdeeltjes in de onderste stratosfeer kunnen schade aan de ozonlaag veroorzaken. Maar in de middelste stratosfeer kunnen ze schadelijke stikstofgassen zoals NOx verminderen, wat juist helpt de ozonlaag te versterken. Dit evenwichtseffect kan tot wel 70% van de schade aan de ozonlaag in de onderste stratosfeer voorkomen.

Onderzoekers benadrukken dat er meer onderzoek nodig is vanwege klimaatverandering. Bosbranden komen steeds vaker voor en worden heviger, wat de kans op het ontstaan van SCV's (rookgevulde wervelkolommen) kan vergroten. Deze wervelwinden kunnen mogelijk de werking van de stratosfeer en de ozonlaag beïnvloeden.

Prof. Hang Su van de Chinese Academie van Wetenschappen stelt dat SCV’s bosbrandrook naar de hogere atmosfeer transporteren, met een toename van de aerosolniveaus als gevolg. Prof. Yafang Cheng van het Max Planck Instituut voor Chemie benadrukt het belang van het begrijpen hoe bosbranden de luchtkwaliteit beïnvloeden. Dr. Chaoqun Ma, de hoofdonderzoeker van de studie, legt uit dat bosbrandrook de windpatronen en circulatie hoog in de atmosfeer kan veranderen, wat weer invloed heeft op de ozonlaag.

Deze studie onthult een nieuwe manier waarop rook van bosbranden de stratosfeer kan beïnvloeden. De resultaten benadrukken hoe de systemen van de aarde met elkaar verbonden zijn. Naarmate bosbranden door de opwarming van de aarde toenemen, is het belangrijk om hun impact op de ozonlaag te begrijpen. Het SCV-fenomeen laat zien dat natuurlijke gebeurtenissen, verergerd door klimaatverandering, een bedreiging vormen voor de ozonlaag.