Turkije en Syrië op weg naar verzoening: regionale gevolgen

AmsterdamIn december 2022 kwamen de ministers van defensie van Turkije, Syrië en Rusland samen in Moskou. Het was de eerste ontmoeting op hoog niveau tussen Turkije en Syrië sinds 2011. Rusland had aangedrongen op deze gesprekken en had eerder bijeenkomsten georganiseerd tussen Syrische en Turkse functionarissen. Eerdere gesprekken waren echter stukgelopen omdat Syrië openlijk kritiek had geuit op de Turkse aanwezigheid in het noordwesten van Syrië.

Rusland herstart deze gesprekken, en nu biedt ook Irak hulp. Irak heeft nauwe banden met zowel Turkije als Syrië en heeft eerder al kwesties opgelost tussen Saoedi-Arabië en Iran.

Wat de landen willen bereiken in deze besprekingen:

• Turkije: Vermindering van anti-Syrische gevoelens in Turkije. Mogelijke terugkeer van 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen. Aanpakken van veiligheidsproblemen in het noordoosten van Syrië.
• Syrië: Einde aan politieke isolatie in de regio. Economische voordelen door herstelde diplomatieke relaties en soepelere handel.

Aron Lund, onderzoeker bij de denktank Century International, suggereert dat Irak mogelijk de druk van Turkije wil verminderen om actie te ondernemen tegen de PKK. De PKK is een Koerdische groepering die door Turkije als een bedreiging wordt gezien. Irak probeert mogelijk betere betrekkingen met Turkije op te bouwen en een Turkse militaire interventie te voorkomen.

Lees ook:

Vandaag · 20:11

Dodelijk bendegeweld in Haïti eist 70 slachtoffers

De huidige politieke situatie beïnvloedt deze gesprekken. De oorlog in Gaza veroorzaakt zorgen over een mogelijk groter conflict in de regio. Ozgur Unluhisarcikli, een Turkije-expert, stelt dat beide landen wellicht naar nieuwe bondgenoten zoeken vanwege de mogelijke impact van de oorlog op de regio.

Economische factoren spelen eveneens een rol. De Zwitsers-Syrische onderzoeker Joseph Daher merkte op dat de handel tussen Turkije en Syrië nooit volledig is gestopt, maar momenteel via tussenpersonen verloopt. Het hervatten van diplomatieke betrekkingen kan de handel officieel en gemakkelijker maken.

Analisten zijn het erover eens dat gesprekken waarschijnlijk niet zullen leiden tot een volledige terugtrekking van Turkije uit het noordwesten van Syrië, zoals Damascus wenst. Aron Lund merkt op dat Turkije en Syrië enkele gedeelde belangen hebben, maar ook grote onenigheden en onverwerkte kwesties die zelfs kleine akkoorden kunnen vertragen. Hij benadrukt ook dat zowel Erdogan als Assad de uitkomst van de Amerikaanse verkiezingen afwachten, omdat deze de Amerikaanse acties in de regio en de beslissingen van Turkije en Syrië kunnen beïnvloeden.

Turkije en Syrië streven beiden naar kortetermijnpolitieke en economische voordelen. Turkije wil zijn vluchtelingenproblematiek en veiligheidskwesties aanpakken, terwijl Syrië zijn isolatie wil doorbreken en de economie wil verbeteren. Irak bemiddelt om zijn eigen regionale uitdagingen te beheersen. Het conflict in Gaza vergroot de druk, waardoor deze landen hun standpunten heroverwegen. Wantrouwen en tegengestelde belangen kunnen echter de voortgang vertragen. De situatie is instabiel en wordt beïnvloed door mondiale politieke veranderingen, zoals de beslissingen van de VS na verkiezingen.