Franse verkiezingen van 2024: intriges en toekomstperspectieven ontsleuteld

AmsterdamIn Frankrijk is het kiesstelsel complex en weerspiegelt het niet de algemene steun voor elke partij. Wetgevers worden gekozen door hun lokale districten. Een kandidaat moet meer dan 50% van de stemmen krijgen op de verkiezingsdag om direct te winnen.

Als niemand in de eerste ronde wint, volgt een tweede ronde. De twee beste kandidaten en iedereen met meer dan 12,5% van de stemmen gaan door. Soms halen drie of vier mensen deze ronde. Sommige kandidaten trekken zich terug om een andere kandidaat te steunen, vooral om te voorkomen dat extreemrechtse kandidaten winnen.

Belangrijke kenmerken van het Franse verkiezingssysteem:

• Meer dan 50% van de stemmen vereist voor directe overwinning
• Tweede ronde voor de twee beste kandidaten als er geen duidelijke winnaar is
• Derde en vierde kandidaten strijden mee als ze meer dan 12,5% steun hebben
• Politieke tactieken en allianties zijn gebruikelijk tussen de rondes

Partijleiders onthullen vaak hun plannen tussen de twee stemrondes. Dit maakt de uitslag van de tweede ronde moeilijk te voorspellen. De acties van politici en de reactie van de kiezers spelen een grote rol bij het bepalen van de uiteindelijke uitkomst.

De extreemrechtse Rassemblement National staat bovenaan in de peilingen voorafgaand aan de verkiezingen. Ze hebben minstens 289 van de 577 zetels nodig om een meerderheid te behalen. De Nationale Vergadering, het lagerhuis in Frankrijk, heeft meer macht dan de Senaat, die grotendeels onder controle staat van conservatieven. President Macron blijft in functie tot het einde van zijn ambtstermijn in 2027.

Als een andere politieke partij de meeste zetels wint, moet Macron een premier uit die partij kiezen. Dit fenomeen staat bekend als "cohabitatie." In deze periode voert de regering beleid dat afwijkt van de wensen van de president.

Lees ook:

Vandaag · 14:48

Keizerspinguïn Gus start grote oceaanreis na herstel in Australië

Frankrijk heeft drie periodes van cohabitatie gekend in zijn moderne Republiek. De meest recente was van 1997 tot 2002 met de conservatieve president Jacques Chirac en de socialistische premier Lionel Jospin. Tijdens cohabitatie beheert de premier de regering, stelt wetten voor en legt verantwoording af aan het parlement. De president behoudt enige controle over het buitenlands beleid, Europese zaken en defensie.

Volgens politiek historicus Jean Garrigues, hoewel de president sommige plannen van de premier kan tegenhouden, heeft de premier nog steeds de mogelijkheid om deze plannen ter stemming voor te leggen in de Nationale Vergadering.

In een cohabitatie regelt de president meestal defensie- en buitenlandse politiek. De hedendaagse politieke standpunten wijken echter af van die van Macron. Jordan Bardella van het Rassemblement National is tegen het sturen van Franse troepen naar Oekraïne en het leveren van langeafstandsraketten die Rusland kunnen treffen. Als de linkse groepering wint, zouden zij mogelijk de positie van Frankrijk in het Midden-Oosten wijzigen door de Palestijnse staat onmiddellijk te erkennen.

Als geen enkele partij een meerderheid behaalt, kan de president een premier kiezen uit de partij met de meeste zetels, zoals gebeurde met de groep van Macron in 2022. De Rassemblement National is echter tegen dit idee, omdat ze vrezen voor een mogelijke motie van wantrouwen. Een andere optie is het vormen van een coalitie met partijen van zowel links als rechts, maar dit is onwaarschijnlijk vanwege politieke meningsverschillen.

Sommige deskundigen adviseren een neutrale regering van specialisten samen te stellen die zich bezighoudt met dagelijkse taken zonder grote veranderingen door te voeren. Als politieke gesprekken te lang duren, kan de huidige regering onder leiding van Macron voorlopig blijven functioneren.

Melody Mock-Gruet, een deskundige in staatsrecht, is van mening dat de Grondwet van de Vijfde Republiek deze ingewikkelde situaties aankan. Volgens haar zijn de Franse instellingen sterk, ook al is de situatie nieuw en anders. Het is echter onduidelijk of het volk dit zal accepteren.