Planten nuttig voor onderzoek naar chemische wapenaanvallen

AmsterdamWetenschappers van de Universiteit van Amsterdam hebben ontdekt dat planten tot maanden na een chemische wapenaanval bewijs kunnen vasthouden. Dit kan helpen omdat gifstoffen snel verdwijnen en slachtoffers moeilijk te vinden zijn. Mirjam de Bruin-Hoegée, een forensisch chemicus, heeft hier onderzoek naar gedaan en promoveerde hierop bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag.

Gifstoffen reageren met eiwitten die zowel in mensen als in planten zitten. Deze gifstoffen blijven achter na een aanval. Wanneer gifmoleculen met eiwitten reageren, vormen ze een zogenoemd adduct. Er zijn al methoden om deze adducten in mensen op te sporen, maar De Bruin wilde weten of dit ook bij planten kon.

Ze deed laboratorium-experimenten met basilicum- en brandnetelplantjes, waarbij ze ze blootstelde aan chloor, mosterdgas en zenuwgiffen. Ze ontdekte dat gifmoleculen zich op dezelfde manier aan plantaardige eiwitten binden als aan menselijke eiwitten. Deze markers waren tot drie maanden na blootstelling nog te vinden.

Het gebruik van chemische wapens is sinds 1997 verboden. Toch blijkt dat ze nog steeds worden gebruikt. Er zijn verschillende recente voorbeelden zoals:

• Chloorgasaanvallen door het Syrische leger in 2018
• Vergiftiging van Aleksej Navalny met novitsjok
• Gebruik van zelfgemaakt mosterdgas door de Islamitische Staat

De Bruin merkte op dat vermoedelijke chemische aanvallen vaak niet worden onderzocht wegens gebrek aan bewijs. Ze hoopt dat haar methode met planten een afschrikkende werking zal hebben. Echter, ze benadrukt dat al haar werk tot nu toe alleen in het laboratorium is getest. Het is belangrijk om te zien hoe deze methode in de praktijk werkt.

Chemische wapens reageren met plantaardige eiwitten zoals ze dat doen met menselijke eiwitten. Dit maakt planten een waardevolle bron van bewijs bij chemische aanvallen. Zelfs maanden na de aanval kunnen onderzoekers nog sporen van gifstoffen terugvinden.

Haar onderzoek kan leiden tot een nieuwe manier van bewijsgaring na chemische aanvallen. Dit kan belangrijk zijn omdat onderzoek vaak wordt belemmerd door het snelle verdwijnen van gifstoffen. Planten geven onderzoekers mogelijk een nieuw instrument om chemische wapens beter te kunnen traceren en te identificeren.